Szkło i nafta. Dzięki tym podcastom poznasz ich historię

Anna Kania

Dzięki podcastom możemy dowiedzieć wielu ciekawych informacji o szkle i nafcie

Damian Krzanowski

Ignacy Łukasiewicz – naftowy Prometeusz z Galicji

Kanał Radio Naukowe na YouTube to podcast tworzony przez dziennikarkę Karolinę Głowacką. Do rozmowy zaprasza naukowców i naukowczynie, którzy opowiadają o swoich dziedzinach wiedzy, aktualnych badaniach oraz wyzwaniach na przyszłość.

Jeden z odcinków opowiada historię wydobywania nafty w Galicji. Dziennikarka rozmawia o tym z pracownikami Uniwersytetu Rzeszowskiego - prof. Pawłem Gratą oraz drem Bartoszem Pasterskim.

Z podcastu możemy na przykład dowiedzieć się, że przed pojawieniem się Ignacego Łukasiewicza ropę wykorzystywano do leczenia i produkcji smarów. Usłyszymy też o historii powstania kopalni w Bóbrce koło Krosna, która jest miejscem narodzin przemysłu naftowego w Galicji. Obecnie swoją siedzibę ma tam Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego. Nadal działa też jeden z szybów naftowych, które zostały uruchomione na początku lat 60. XIX wieku.

- Możemy zobaczyć [tam] urządzenia wiertnicze, jakie stosowali pionierzy polskiego przemysłu naftowego oraz jak wyglądały rafinerie na przełomie XIX i XX wieku, urządzenia destylacyjne do produkcji benzyny, smarów, olejów czy innego asortymentu wytwarzanego z ropy naftowej – opisuje dr Bartosz Pasterski, pasjonat przemysłu naftowego.

Rozmowa toczy się również wokół działalności farmaceuty Ignacego Łukasiewicza, jednego z założycieli kopalni. Dowiadujemy się o okolicznościach skonstruowania przez niego lampy naftowej i uruchomienia pierwszej na świecie rafinerii ropy naftowej.

Lampy naftowe w Muzeum Podkarpackim w Krośnie

damian krzanowski

Goście Karoliny Głowackiej opisują realia, jakie panowały w kopalni, która początkowo okazała się biznesem mało dochodowym. Dopiero później stała się źródłem bogactwa dla swoich założycieli. Poznajemy więc metody wydobywania ropy w Bóbrce, a także organizację pracy w tym miejscu, która służyła za wzór.

- W XIX-wiecznych kopalniach największym problemem oprócz niestabilności gruntu, ulatniającego się gazu, zalewania lub zawalenia szybów było pijaństwo. Górnicy często ginęli w kopalniach, bo byli nietrzeźwi. Łukasiewicz zakazał picia. Nie pozwalał, wyrzucał z pracy – mówi prof. Paweł Grata. 

Jak opisują, wynalazca chętnie dzielił się swoją wiedzą i techniką destylacji ropy naftowej. Dbał też o swoich pracowników. Prof. Grata tak go ocenia: - To był człowiek, który wymykał się porównaniom. Ciągle pracował. Dzielił się tym, co zarabiał, wystarczała mu pensja dyrektora kopalni. Szukał nowych złóż, inwestował, zakładał kolejne kopalnie i spółki do końca swojego życia. Walczył o to, żeby stała się ona źródłem bogactwa Galicji . O standardach w kopalniach Łuksiewicza pisaliśmy tutaj.

Uczestnicy podcastu opowiadają również o losach przemysłu naftowego w Galicji po śmierci wybitnego farmaceuty aż do czasów obecnych. Wskazują na szybko wyczerpujące się pokłady złóż na naszym terenie, szukanie ropy na chybił trafił czy wykorzystywanie potencjału, ale przez ludzi z zewnątrz.

– Brakowało wszystkiego: kapitału, ludzi, wykwalifikowanych robotników, sieci handlowych, nabywców, polityki państwa czy możliwości przebicia się z własnymi postulatami. Łukasiewicz zrobił wszystko, co mógł, ale to było za mało. Galicja nie była przygotowana na taki sukces gospodarczy – zaznacza prof. Grata.

Całego podcastu można posłuchać tutaj:

Szklana tradycja Krosna

Kanał Miejsca Nieoczywiste na YouTube jest poświęcony audycjom o podróżach do miejsc niedalekich i osiągalnych dla każdego, a także bogatej historii regionu oraz Polski. Jeden z odcinków opowiada o szkle, jego losach i szklanej tradycji Krosna.

Podcast jest pełen ciekawostek o tym nieorganicznym materiale. - Starożytni historycy rzymscy uważali, że szkło po raz pierwszy wytopili przez przypadek feniccy kupcy. Rzekomo do ogniska, które rozpalili na plaży, dostały się drobinki piasku, a zawarty w nich kwarc pod wpływem wysokiej temperatury przetopił się w niewielkie szklane formy – tak brzmi jedna z legend dotyczących powstania szkła.

Oprócz tego słuchacze dowiedzą się m.in. z czego produkuje się szkło, jak wyglądają technologie i procesy jego wyrobu, jakie są jego składniki, co dodaje się do szkła, aby uzyskać daną barwę, czym jest szkło artystyczne i kiedy odkryto metodę produkcji szyb. W audycji usłyszymy również o historii produkcji i wykorzystywania szkła w Polsce, w tym także w Krośnie.

Prowadzący audycję poświęca kilka minut historii krośnieńskiej huty szkła, która w 1924 roku została zbudowana na części nieruchomości należącej do Cecylii Kaczkowskiej. - Pierwsi wykwalifikowani hutnicy przybyli do Krosna z Kresów, Śląska, a nawet dalekiej Rumunii. Rozpoczęto produkcję i wkrótce pierwsze produkty zaczęły opuszczać hutę. Zakład stał się podstawowym źródłem utrzymania wielu krośnieńskich rodzin – tak brzmi fragment opowieści.

Jednak tytułowym miejscem nieoczywistym dla prowadzącego audycję jest Centrum Dziedzictwa Szkła. - Na początku XXI wieku przy zaangażowaniu prezydenta Krosna, jego samorządowców rozpoczęto w Krośnie tworzenie miejsca poświęconego historii sztuki szklarskiej – możemy usłyszeć.

Jako atrakcje CDS-u prowadzący wymienia stałe wystawy poświęcone produkcji na przestrzeni wieków i urządzeniom technicznym oraz interaktywne pokazy produkcji i zdobienia szkła.

Całego podcastu można posłuchać tutaj: