Krzanowski
Wieża farna z zegarem, dzwonami i baniastą kopułą to niejako symbol Krosna. Od 2010 roku można ją zwiedzać (pisaliśmy o tym tutaj), a od 2012 roku wyjść nawet na platformę widokową na wysokości 38 m, z której rozpościera się widok na całe miasto (pisaliśmy o tym tutaj).
Wieża, której budowa rozpoczęła się w 1637 roku (tak podaje wielu autorów tekstów z publikacji "Krosno. Studia z dziejów miasta i regionu") kryje w sobie wiele ciekawostek. Wiosną ub.r. wyjaśnialiśmy tutaj, dlaczego cyfra 4 na tarczy zegara jest oznaczona jako rzymska IIII, a nie IV.
Tym razem naszą uwagę przykuł łaciński napis, który znajduje się nad wejściem do wieży. Wygląda on tak: DEO VNI TRINO DICAT. 1637. Tu pierwsza uwaga: dawniej w łacinie litera V pełniła także często funkcję litery U. Zatem zapis VNI to w tym przypadku słowo UNI.
Co dokładnie oznacza cała inskrypcja? Wbrew pozorom, odpowiedź na to pytanie okazała się nie taka prosta i jednoznaczna. Dlaczego? - Łacina na przestrzeni wieków ewoluowała, zmieniały się zasady pisowni, znaczenia słów – tłumaczą nam różni badacze.
Pytamy o znaczenie napisu Muzeum Rzemiosła, którego przewodnicy oprowadzają po wieży. "Dzieło w Trójcy Świętej 1637" (data budowy) – odpowiada Muzeum na swoim fanpage’u na Facebooku.
Inną wersję przedstawia fanpage Genealogia Krośnian: "Bogu Jedynemu w Trójcy niech mówi 1637". Andrzej i Alicja Ryglowie powołują się na Jolantę Sejfried, lektorkę języka łacińskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim, absolwentkę filologii klasycznej UJ (greka i starołaciński).
Inaczej widzi to Tadeusz Łopatkiewicz, etnograf i prezes Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej: "Bogu w Trójcy Jedynemu poświęcono/poświęcona 1637". - W słowniku łacińsko-polskim warto zwrócić uwagę na dwa słowa, które stanowią skrót "dicat.": dicatio albo dicatus.
To wersje lokalnych badaczy, ich źródeł i dociekań. By jednak raz na zawsze wyjaśnić tę kwestię, zwróciliśmy się do autorytetów najwyżej rangi w Polsce w zakresie łaciny z czasów budowy wieży farnej.
Skontaktowaliśmy się z Pracownią Łaciny Średniowiecznej działająca przy Instytucie Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk. Przesłaliśmy zdjęcia wieży i sentencji na niej, wyjaśniliśmy historyczny kontekst.
- Napis w tłumaczeniu brzmi: "Poświęcono Bogu W Trójcy Jedynemu 1637". Ta kropka czy kwadracik po dicat to skrót na 'um', czyli w rzeczywistości napis po łacinie należy czytać: Deo Vni Trino dicatum 1637 – odpisał prof. dr hab. Michał Rzepiela, zastępca dyrektora IJP PAN ds. naukowych, kierownik Pracowni Łaciny Średniowiecznej i redaktor Słownika łaciny średniowiecznej w Polsce.
Zatem od 1 lipca 2024 roku przewodnicy po wieży farnej powinni opowiadać: - Wieżę wybudowano w XVII wieku. Prawie 400 lat później portal Krosno24 rozstrzygnął znaczenie słów wyrytych w kamieniu.
Można to sprawdzić od poniedziałku do piątku podczas bezpłatnego spaceru z przewodnikami Muzeum Rzemiosła. W jego trakcie odbywa się wspólne nakręcanie zegara wieżowego oraz opowieść o Krośnie i jego zabytkach przy makiecie miasta. Spotkanie rozpoczyna się o godz. 12:00 przy Punkcie Informacji Kulturalno-Turystycznej przy ul. Słowackiego.
