Nowa koncepcja zieleni na Rynku: świerki zostaną, nie będzie badań archeologicznych

Joanna Kwiatkowska

Nowa koncepcja zazielenienia Rynku

Infra Project

Szczegóły planu zazieleniania Rynku opisaliśmy rok temu (tutaj). Wyjaśniliśmy wówczas, dlaczego koszty posadzenia "kilku drzewek" są tak wysokie. Miasto planowało przeznaczyć na ten cel 6 mln zł, z czego 5 mln zł miało pochodzić z funduszy europejskich. W celu realizacji inwestycji (w trybie „zaprojektuj i wybuduj”) władze ogłosiły dwa przetargi. Niestety oba postępowania umorzono ze względu na zbyt wysokie wyceny oferentów – od 9,5 mln do nawet 13 mln zł.

We wrześniu 2024 roku Miasto zmieniło podejście i ogłosiło trzeci przetarg, ale tym razem tylko na opracowanie dokumentacji projektowej. Teraz poznajemy efekty ustaleń pomiędzy Miastem a projektantami. Na ostateczne decyzje wpłynęła opinia konserwatora.

Potrzeba dużo pracy i czasu

1423 m² – tyle powierzchni Rynku miało być pierwotnie przekopane. Początkowo mówiono o 1 metrze głębokości. Teraz okazuje się, że badania archeologiczne trzeba wykonać do głębokości tzw. calca, czyli warstwy ziemi, która nie była naruszana (nie zawiera materiału kulturowego).

Wykopaliska na krośnieńskim Rynku - sierpień 1999. Chociaż wtedy spora część Rynku została rozkopana, nie były to miejsca, w których teraz planuje się drzewa

archiwum Adriana Krzanowskiego / Skan ze zdjęcia papierowego

- Konserwator wskazał, że od strony pierzei zachodniej to około półtora metra, z drugiej strony nawet do pięciu – mówił Grzegorz Rachwał, wiceprezydent Krosna podczas spotkania z mieszkańcami dzielnicy Śródmieście (3.04). – Górną warstwę można zdjąć mechanicznie koparkami, ale resztę trzeba kopać ręcznie. Ten grunt trzeba stamtąd wywieźć i przywieźć nowy, bo ten już się nie będzie nadawał do zasypania. Zrobienie czegoś takiego ręcznie może potrwać ze dwa lata – tłumaczył i pytał retorycznie mieszkańców: - Znieślibyście Państwo to, żeby na dwa lata rozkopać Rynek, liczyć na to, że te badania nas nie wykończą i za 12 milionów posadzić 13 drzew?

Nowy pomysł

Aby uniknąć wykopalisk na tak długi czas i zmniejszyć koszty inwestycji, powstała nowa koncepcja zazielenienia Rynku. Co się zmieniło? 

Główna zmiana dotyczy świerków: początkowo dwa z trzech lub wszystkie trzy miały zostać wycięte. W wybranym wariancie projektu wszystkie trzy świerki mają pozostać nienaruszone.

Zdania w kwestii obecności świerków na Rynku są podzielone. Pojawiają się głosy, że nie będą pasować do kilkunastu drzew liściastych. Gdy planowano ich wycięcie, mówiono także o pogarszającym się stanie witalnym

infra project

W związku z tym zrezygnowano także z posadzenia 2 grabów (miały pojawić się przy fontannie, na miejscu świerka). Dodatkowo planuje się nasadzenie 12 drzew liściastych (a nie 13). Ich rozmieszczenie się nie zmienia – będą wzdłuż ciągów pieszych wokół Rynku. Zdecydowano, że będą to klony polne. To drzewa odporne na warunki miejskie. Osiągają wysokość 8-10 metrów, a korona rozrasta się do szerokości ok. 5-6 metrów. Zrezygnowano także z niskiej zieleni i trawników wokół drzew. Będą one otoczone kratownicami. 

Założenia nowej koncepcji

infografika: krosno24 / fot. damian krzanowski

Bez zmian pozostaje także kwestia rosnących robinii akacjowych – pozostaną nienaruszone. Wycięta zostanie jedynie jabłoń rosnąca przy jednym ze świerków, obok fontanny. Tak miało być też w poprzednich założeniach – ze względu na jej „pogarszający się stan witalny”. Zniknie także okalający ją murek z siedziskami. To jedyny murek z piaskowca, który będzie zdemontowany (początkowo mówiono, że wszystkie siedziska otaczające drzewa mogą zniknąć).

Jabłoń wraz z murkiem zostanie usunięta

adrian krzanowski

Na czas prac zdemontowane zostaną także donice z kwiatami i leżaki. Ławki i śmietniki zostaną wymienione na nowe i według koncepcji zlokalizowano je w pobliżu drzew. Pojawiają się jednak głosy, że ławki wzdłuż drogi, która przecina Rynek, powinny pozostać.

Początkowo drzewa miały okalać zielone okręgi z trawą i niską roślinnością. Wybrano tańsze rozwiązanie - kratownice, które ochronią korzenie

infra project

- Wstępnie, ze względu na ilość nowych nasadzeń założono likwidację donic, jednak w prowadzonych konsultacjach jesteśmy otwarci na pomysły mieszkańców co do lokalizacji poszczególnych elementów małej architektury (w tym donic, ławek itd). Pomysły te zostaną przeanalizowane i rozpatrzone przy opracowywaniu szczegółowego projektu – komentuje Joanna Sowa, rzecznik Urzędu Miasta.

Nie wiadomo, czy donice wrócą na Rynek. Wiosną zazwyczaj zdobiły je tulipany

Damian krzanowski

Nadzór archeologiczny a nie badania

Zamiast na obszarze ciągłym o powierzchni ponad 1400 m² (wzdłuż linii drzew), prace ograniczą się tylko do wykopów pod drzewa. Będzie to 12 wykopów o szerokości 5x5 m i głębokości ok. 1 metra, czyli łączna powierzchnia ok. 300 m².

Początkowo planowano, że pod ciągiem drzew będzie jeden wielki system nawadniania automatycznego, zasilany przez podziemne zbiorniki retencyjne (gromadzące wodę opadową). Zrezygnowano ze zbiorników, a każde drzewo ma mieć teraz osobny system nawadniania z sieci wodociągowej. Dodatkowo będzie także system wlewowy, tzn. że posadzone drzewa trzeba będzie po prostu podlewać (woda wlewana do rury wlewowej trafia bezpośrednio do strefy korzeni, omijając powierzchnię gleby).

Ostatecznie będzie też mniej podłoża strukturalnego, które umożliwia wzrost korzeniom, co także wpływa na oszczędności.

Kolorem żółtym zaznaczono powierzchnię, która miała być poddana badaniom archeologicznym. Kolorem niebieskim - wykopy, które planowane są obecnie, będzie nad nimi sprawowany nadzór archeologiczny

infografika: krosno24 / fot. damian krzanowski

- Ograniczyliśmy bardzo mocno ingerencję w płytę rynku. Chcemy ingerować tylko tam, gdzie będziemy nasadzać drzewa. Dzięki temu spotkaliśmy się ze zrozumieniem konserwatora i nie będą konieczne badania archeologiczne, a jedynie nadzór archeologiczny. Więc nie zamkniemy Rynku na 2-3 lata – mówi wiceprezydent.

W uproszczeniu badania archeologiczne to prace wykopaliskowe, które poprzedzają realizację inwestycji. Natomiast nadzór archeologiczny polega na obserwacji prowadzonych prac ziemnych.

Widok od ul. Słowackiego

infra project

Magistrat zakłada, że wykonanie takiej wersji projektu będzie kosztować ok. 1,5 miliona zł. Chociaż Miasto musiało zrezygnować z 5 mln zł z funduszy europejskich, teraz stara się o środki z Krajowego Planu Odbudowy (pożyczkę wspierającą zieloną transformację miast z zerowym oprocentowaniem).

Obecnie omawiana koncepcja zazielenienia Rynku podlega konsultacjom społecznym. Do 15 kwietnia można składać swoje uwagi. Wszystkie szczegóły dostępne są tutaj. Nie jest planowane spotkanie z mieszkańcami poświęcone wyłącznie tej kwestii.