Portalu
17 września 1939 r. Związek Radziecki zaatakował Polskę. Napaść Sowietów przesądziła los naszego kraju. Marszałek Edward Śmigły-Rydz wydał rozkaz wycofania się wojsk walczących na ziemiach wschodnich za granicę rumuńską i węgierską. Ewakuacja żołnierzy trwała kilka dni. Wraz z nimi granicę przekraczali także cywile. Przyjmuje się, że na teren Węgier przedostało się blisko 140 tys. Polaków. Części z nich udało się dołączyć do polskich formacji wojskowych walczących zagranicą, inni spędzili na Węgrzech kilka lat.
Węgrzy otoczyli opieką przebywających w ich kraju Polaków. - Udzielali naszym rodakom wszechstronnej pomocy: powstawały szkoły dla Polaków, kościoły kalwińskie zamieniano na katolickie, zatrudniano polskich żołnierzy w stolarniach lub przy pracach budowlanych, a węgierskie domy pełne były życzliwości - opisuje Zbigniew Ungeheuer, prezes Stowarzyszenia Portius.
To właśnie krośnieńskie Stowarzyszenie wyszło z inicjatywą wykonania tablicy, która wyrażałaby wdzięczność za okazaną wówczas przez Węgrów pomoc. W minioną sobotę (20.09) w Sarospátok - mieście partnerskim Krosna - odbyła się uroczystość jej odsłonięcia.
Odlana z brązu, dwujęzyczna tablica zawisła na ścianie ratusza w Sarospátok. Została ona zaprojektowana przez współpracującego od lat ze Stowarzyszeniem Krzysztofa Duckiego, a wykonana przez krośnieńskiego artystę Macieja Syrka. Treść na tablicy głosi: "W hołdzie Narodowi Węgierskiemu za otoczenie opieką 140 tysięcy polskich żołnierzy i uchodźców cywilnych w czasie II wojny światowej - wdzięczni Polacy." Tablica powstała przy wsparciu finansowym Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych RP oraz Urzędu Miasta Krosna.
Na ceremonii odsłonięcia tablicy pojawiło się wielu znamienitych gości, m.in. pani Adrienne Körmendi - Konsul Generalny Ambasady Węgier w Krakowie i Jan Stanisław Ciechanowski - szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Krosno, oprócz członków Stowarzyszenia Portius, reprezentowali Prezydent Piotr Przytocki i Przewodniczący Rady Miasta Stanisław Słyś. - Uroczystość była bardzo podniosła: tablicę odsłonili wspólnie burmistrz Sarospátok János Aros i Jan Stanisław Ciechanowski, 50-osobowa orkiestra z Debreczyna odegrała hymny państwowe, a pod tablicą złożono wieńce - relacjonuje Ungeheuer.
Przypomina również, że w trudnych chwilach Polacy zawsze mogli liczyć na pomoc Węgrów. Innym przykładem ich wsparcia był rok 1920, kiedy Węgry bezpłatnie dostarczyły Polsce amunicji do walki z bolszewikami. - Węgrzy przekazali nam wtedy 180 wagonów z amunicją. Nie byłoby "cudu nad Wisłą" gdyby nie ich pomoc - twierdzi.
