Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej zaprasza na wystawę fotografii Tomasza Kośka pt. „Fotoimpresje z rumuńskiego Marmaroszu… ”. Jest to wystawa 26 fotografii, które zostały wykonane w trakcie etnograficznych badań terenowych autora na terenie regionu Marmarosz, tj. części Karpat Wschodnich.
Wernisaż wystawy odbędzie się 26 listopada (piątek) o godz. 18:00. Spotkanie uświetni występ zespołu Wernyhora, sanockiej grupy czerpiącej z muzyki tradycyjnej pogranicza polsko-ukraińskiego.
Marmarosz to jeden z regionów Karpat Wschodnich. Od średniowiecza był komitatem w składzie Królestwa Węgierskiego. W tych granicach funkcjonował do końca I wojny światowej, kiedy to traktaty pokojowe podzieliły dawną jednostkę administracyjną wzdłuż Cisy. Północna część dawnego komitatu weszła w skład Czechosłowacji, południowa stała się częścią Królestwa Rumunii. Współcześnie, część na północ od Cisy wchodzi w skład ukraińskiego Zakarpacia, południowa zaś nadal znajduje się w Rumunii.
Marmarosz od wieków był krainą wielokulturową, zarówno pod względem etnicznym, językowym, jak i religijnym. Razem z sobą mieszkali tu Węgrzy, Rumunii, Rusini, Żydzi, Niemcy, Romowie, prawosławni, grekokatolicy, rzymscy-katolicy, żydzi, protestanci i inni. Obraz ten zmieniła II wojna światowa (w szczególności zaś - Holocaust), ale mimo wszystko do dziś różnorodność tego regionu jest widoczna i słyszalna nawet dla niewprawionego obserwatora.
Rumuńscy etnografowie postrzegają Marmarosz za jeden z najbardziej archaicznych regionów Rumunii. Przyczyną domniemanego konserwatyzmu kulturowego ma być rzekoma izolacja kotliny nad Cisą i jej dopływami, otoczonej ze wszystkich stron wysokimi górami. - Nie do końca się z tym zgadzam, gdyż co rusz w historii tych ziem dostrzeżemy kolejne fale osadnicze przybywające z różnych stron świata. Nie obca była tutejszym mieszkańcom także masowa emigracja. W XIX w. z powodów ekonomicznych za „Wielką wodę” wyjeżdżali niekiedy mieszkańcy całych wsi. Również dziś mieszkańcy północno-zachodniego skrawka Rumunii, w poszukiwaniu tak zwanego „lepszego życia”, wyemigrowali do różnych krajów Unii Europejskiej - tłumaczy Tomasz Kosiek.
Prezentowane fotografie pochodzą z lat 2009-2010, 2014 i 2016. W pierwszym okresie Tomasz Kosiek spędził w Marmaroszu łącznie dziewięć miesięcy. Prowadził wówczas etnograficzne badania terenowe, które stały się podstawą napisanej przez niego rozprawy doktorskiej Ukraińska mniejszość narodowa w rumuńskim Maramureszu i problemy jej tożsamości. Z jednej strony, fotograficzne impresje są dokumentacją życia mieszkańców, przede wszystkim z miejscowości w dolinie rzeki Ruscova (Poienile de Sub Munte, Repedea, Ruscova), ale także w dolinach Vişeu i Cisy. W codzienności tych mieszkańców przewijał się trud powszedniej pracy, radość i wytchnienie świąt czy w końcu smutek związany z przemijaniem ziemskiego żywota.
Z drugiej strony, zdjęcia są także dokumentacją etnograficznego bycia w terenie, tworzenie się zażyłości pomiędzy etnografem a współpracownikami terenowymi, poznawania historii ich życia, codziennych trosk i radości. Wśród fotografii znajdziecie Państwo zarówno portrety, jak i obrazy o charakterze reportażowym dokumentujące codzienność grupy z Marmaroszu. Oczywiście życie mieszkańców toczy się w ścisłych relacjach z otaczającym ich światem przyrody Karpat Marmaroskich. Tym samym, bohaterem zdjęć jest również środowisko naturalne.
Sam autor podkreśla, że nie określiłby się mianem fotografa: - Co prawda aparat towarzyszy mi od pierwszych badań terenowych w 2006 r. po dzień dzisiejszy, jednak nigdy nie miałem okazji profesjonalnie zgłębić tajników tej sztuki. Postrzegam się raczej jako antropologa społeczno-kulturowego, któremu do ręki i oka „przyrósł” aparat fotograficzny, zatrzymujący i utrwalający „terenowe migawki”. W swym fotograficznym doświadczaniu świata staram się uchwycić - z etnograficzną wrażliwością - detale, sytuacje, wyrazy twarzy, spojrzenia i chwile należące do świata, który próbuję jednocześnie poznać i zrozumieć w antropologiczny sposób.
Tomasz Kosiek – antropolog społeczno-kulturowy, absolwent etnologii na UAM w Poznaniu, adiunkt w Instytucie Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Jego zainteresowania naukowe obejmują zagadnienia tożsamości, pamięci i pogranicza, szczególnie w kontekstach karpackich. Przy okazji badań i włóczenia się po Karpatach fotografuje swoje terenowe doświadczenia. Jest laureatem III miejsca w Konkursie Fotograficznym „Portret Prawdziwy” (Nowy Tomyśl - 2020) oraz II nagrody w Konkursie Fotograficznym „Tradycja w obiektywie” (Lublin – 2019). Jego prace pojawiały się także na zbiorczych wystawach pokonkursowych m.in. „Międzynarodowego Konkursu Fotograficznego Wszystkie Dzieci Świata” w Pacanowie (2020), „10. Edycja konkursu Etnoklimaty” w Toruniu (2021). Współtwórca internetowej kolektywy Wododział.TV. Obecnie pracuje nad projektem dokumentującym polifonię pamięci na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim w Karpatach.
