To było kultowa impreza kolarska. Wyścig Pokoju przejechał przez Krosno dwa razy

Redakcja Portalu

W czasach PRL-u dzieci w Krośnie grały w kapsle, udając, że jest to kolarski Wyścig Pokoju

Damian Krzanowski / Jerzy Bryła

Grzegorz Bożek w 1979 roku uczęszczał do drugiej klasy Szkoły Podstawowej nr 10 w Krośnie. W dzień przejazdu cyklistów krośnianin razem z nauczycielami i rówieśnikami wyszedł na pobocze ulicy Krakowskiej.

- Kolarze przemknęli zwartą grupą, ponad 100 zawodników z 19 drużyn. Przejazd peletonu trwał zaledwie kilkadziesiąt sekund. Było to tak nieuchwytne, że byliśmy zaskoczeni, iż „już jest po wszystkim”. Ledwie rozpoznaliśmy pojedyncze koszulki polskich kolarzy – wspomina.

Nowiny z 16 i 17 maja 1979 roku

Zbiory Grzegorza Bożka

Kolarski Wyścig Pokoju to zapomniane sportowe wydarzenie, które w czasach PRL-u cieszyło się ogromną popularnością. - Dla wielu ludzi mojego pokolenia i trochę starszego było to jedno z najbardziej celebrowanych wydarzeń sportowych całego roku. Było wyczekiwanym majowym świętem kolarstwa, trzymającym w napięciu dzięki relacjom radiowym, a później i telewizyjnym – mówi Grzegorz.

Wyścig organizowano w latach 1948-2006, ale czasy jego świetności przypadają na okres od lat 50. do 80. Łącznie odbyły się 43 wyścigi. Trasa prowadziła przez Polskę, Niemiecką Republikę Demokratyczną (NRD) i Czechosłowację, a w latach 1985-86 również przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR).

Kolarski Wyścig Pokoju był jednym z największych wydarzeń sportowych czasów PRL-u. Na zdjęciu można dostrzec: 35 - Per Rydicher (Dania) i 79 - Kilian Blum (Szwajcaria). Można też zauważyć charakterystyczną koszulkę Polaka. - Najpewniej to Tadeusz Mytnik, tuż za Kubańczykiem Juanem Pérezem z nr 109 - mówi Grzegorz Bożek

JERZY BRYŁA

Andrzej Hendrzak w „Nowym Podkarpaciu” z 1998 roku pisał: - Kiedyś w maju nie było ważniejszej imprezy sportowej niż kolarski Wyścig Pokoju. Zrodzony z polityczno-ideologicznych kalkulacji tak na co dzień dla zwykłego kibica nie zapatrzonego w jego pozasportowe zadania przynosił prawdziwie zdrową sportową rozrywkę. Przede wszystkim przyciągał jednak do kolarstwa całe zastępy młodzieży. W latach transformacji ustrojowej robiono wiele, aby wypchnąć go ze sportowej świadomości społeczeństwa. Najpierw zniknął z prasy i telewizji, a potem z niemieckich, także polskich dróg.

Wyścig reanimowali Czesi w 1996 roku. Kolarze przejeżdżali przez Czechy, Niemcy i Polskę. Ostatnia edycja zahaczała o Austrię.

Wyścig z 1979 roku, którego jeden z etapów zahaczał również o Krosno, zgromadził bardzo wielu obserwatorów

JERZY BRYŁA

Wyścig Pokoju w całej historii na Podkarpaciu zawitał zaledwie kilka razy, przez Krosno przejechał dwa razy.

Rok 1963

Pierwszy przejazd miał miejsce w 15 maja 1963 roku podczas 16. edycji Wyścigu Pokoju. Etap prowadził z Prešova do Rzeszowa, kolarze jechali przez Barwinek, Duklę i Krosno. W ekipie radzieckiej gwiazdą był Wiktor Kapitonow (1933-2005), dwukrotny medalista igrzysk olimpijskich z Rzymu z 1960 roku. W polskiej ścigali się Józef Gawliczek, Jan Kudra czy Rajmund Zieliński.

Wiele o tym wydarzeniu wiemy z archiwum gazety codziennej "Nowiny Rzeszowskie", która szczegółowo relacjonowała przygotowania i przebieg wyścigu w naszym regionie.

Pierwsza zapowiedź przejazdu kolarzy przez dawne województwo rzeszowskie. Redaktorzy Nowin opisywali: "Etap szósty Presov - Barwinek - Krosno - Strzyżów - Rzeszów jest bardzo malowniczy i chyba najtrudniejszy ze wszystkich w Polsce. (...) Pierwszy lotny finisz na ziemiach polskich rozegrają kolarze już w Krośnie obok pomnika Łukasiewicza (...)"

nowiny rzeszowskie z 6.05.1963

Nowiny o przygotowaniach trasy: "Szosa od Barwinka do Strzyżowa z małymi tylko wyjątkami jest prawie dobra. PZDP w Krośnie wywiązuje się należycie ze swych obowiązków, czego najlepszym dowodem jest to, że jeszcze w tej chwili trwają roboty przy poprawie nawierzchni"

nowiny rzeszowskie z 9.05.1963

"Wybierając się w środę na trasę  szóstego etapu, by powitać kolarzy, nie zapomnijcie o  chorągiewkach, kwiatach, orkiestrze, kapelach, transparentach, ba, nawet strojach regionalnych" - zachęcały Nowiny na 2 dni przed wydarzeniem. W Krośnie przy pomniku Łukasiewicza kolarze mieli się pojawić między godziną 15:40 a 15:46

nowiny rzeszowskie z 13.05.1963

Dzień wyścigu: "Przed Krosnem (...) długa kolorowa aleja, a na błękitnym tle krótki napis: "WITAJCIE". "Powitamy kolarzy - mówi kierownik Powiatowego Ośrodka Propagandy Partyjnej, tow. Mirosław Erbel - muzyką kapel ludowych i licznych orkiestr, barwnymi grupami naszych zespołów regionalnych, powitamy ich szczerym uśmiechem, nie zabraknie z naszej strony dopingu, entuzjazmu i zachęty dla wszystkich zawodników (...)"

nowiny rzeszowskie z 15.05.1963

"W  Dukli, Miejscu Piastowym, w Krośnie,  Turaszówce, Wiśniowej i Strzyżowie, kilometrowe szpalery publiczności po  obydwu stronach szosy" - opisywali redaktorzy Nowin dzień po przejeździe  kolarzy.

nowiny rzeszowskie z 16.05.1963

To najprawdopodobniej przejazd kolarzy Wyścigu Pokoju przez Krosno w 1963 roku,  ul. Sienkiewicza

autor nieznany

Rok 1979

Drugi raz podczas wspomnianej już 32. edycji 16 maja 1979 roku (Praga - Warszawa - Berlin). - 184-kilometrowa trasa szóstego etapu wyścigu prowadziła od Svidnika do Krynicy przez nasze miasto – mówi Grzegorz Bożek.

Do Krosna kolarze wjechali po godz. 14:00. Przejechali ulicami: Lwowską, Staszica, Armii Ludowej (dzisiejsza Legionów) i Krakowską. Przy ulicy Lwowskiej na wysokości nieistniejącego dzisiaj Supersamu rozegrano lotną premię (przyp. red. wyznaczone miejsce na trasie wyścigu kolarskiego, na którym pierwsi zawodnicy zdobywają punkty lub inne nagrody). Punktował Polak Jan Jankiewicz.

Do Krosna kolarze przyjechali od strony Rogów. Na zdjęciu można zobaczyć m.in. 33 - Per Sandahl Jørgensen (Dania), 69 - Paul Milnes (Wielka Brytania) i 91 - Malek Hamza (Algieria)

archiwum - JERZY bRYŁA

Jedynemu w Krośnie przejazdowi kolarskiej kolumny Wyścigu Pokoju towarzyszyły tysiące kibiców stojących od ulicy Lwowskiej aż do wyjazdu zawodników z Krosna w Turaszówce. – Aby pomachać kolarzom chorągiewkami i szarfami, krośnianie przerywali swoją pracę lub lekcje szkolne.

Gra w kapsle

Dla nastolatków urodzonych w latach 60. i 70. kolarski Wyścig Pokoju miał też inne oblicze. – Młodzi chłopcy często grali w kapsle. Ta gra była dla nich równie ważna jak relacje z trasy wyścigu, bo naśladowała prawdziwe wyścigi kolarskie – tłumaczy Grzegorz Bożek.

Chłopcy na chodnikach, skwerach czy krawężnikach ulic wyznaczali kredą trasę. „Kolarzami” były kapsle, które do środka miały przytwierdzone papierowe lub skórzane „koszulki” z prawdziwymi nazwiskami zawodników biorących udział w danej edycji Wyścigu Pokoju.

Grzegorz Bożek jako dziecko często grał w kapsle

DAMIAN KRZANOWSKI

- „Koszulki” były kolorowe, w barwach i wzorach, jakie nosili prawdziwi zawodnicy. Prawie każdy chciał być Polakiem, prawie nikt nie chciał reprezentować ZSRR.

Zasady gry nie były trudne. Każdy chłopiec po kolei pstrykał w swój kapsel, aby przesunąć go do przodu. Wieczko nie mogło przy tym wypaść z trasy, bo inaczej wracało na miejsce, w którym było przed pstryknięciem. Wygrywała osoba, której kapsel jako pierwszy docierał na metę.

Tak wyglądał "wyścig" kapsli. Są na nich wypisane prawdziwe numery i nazwiska z wyścigu, który przejeżdżał przez Krosno

DAMIAN KRZANOWSKI

- Gdy kończyła się dana edycja Wyścigu Pokoju, gra w kapsle ustępowała miejsce innym grom i zabawom. Ale po 11 miesiącach kapslowa gorączka wracała - wspomina krośnianin.

Przez Krosno przejeżdżały peletony również innych wyścigów kolarskich, np. Wyścig Dookoła Polski (teraz ma nazwę Tour de Pologne), Wyścig Kolarski Szlakiem Walk płk. Wasilija Skopenki, Ogólnopolski Wyścig Kolarski Szlakiem Generała Waltera o Nagrodę Bieszczadów czy Międzynarodowy Wyścig Kolarski Solidarności i Olimpijczyków.