Piwnica Staromiejska. W latach 80. była centrum kulturalnym Krosna
Krzanowski
Piwnica Staromiejska to kilka podziemnych pomieszczeń (ponad 200 m2) pod kamienicą Rynek 6. Obecnie znajduje się tam Centrum Aktywności Młodzieży. Pisaliśmy o nim tutaj.
Piwnice pochodzą z końca XV wieku (źródło), najprawdopodobniej były przebudowywane w XVII i XIX wieku.
Salon z dziełami sztuki
W XX wieku piwnicą zainteresowało się Państwowe Przedsiębiorstwo DESA. Ta ogólnopolska firma zajmowała się handlem Dziełami Sztuki i Antykami (stąd jej nazwa). Na przełomie lat 70. i 80. na parterze kamienicy powstała jej galeria. – To była wielka nobilitacja dla Krosna – wspomina Łukasz Szmyd, późniejszy dyrektor Policealnego Studium Animatorów Kultury w Krośnie.
Początkiem lat 80. DESA rozpoczęła remont piwnic. Kierownictwo firmy planowało, że będą to przestrzenie do prezentacji bogatych kolekcji antyków. Przedsiębiorstwo szybko zrezygnowało z prowadzenia salonu wystawienniczego, bo interes w Krośnie nie szedł. Piwnicą zainteresowały się wtedy władze miasta.
Piwnica jak w Krakowie
Pierwsza wzmianka o ich planach znana jest z 1983 roku. W nieistniejącym już tygodniku "Podkarpacie" napisano: W wyremontowanych i odrestaurowanych piwnicach znajdą pomieszczenia placówki kulturalne, m.in. biuro organizacji imprez kulturalno-oświatowych, kawiarnia, kameralna sala koncertowa.
- Przełom lat 70. i 80. był hojnym czasem dla kultury – wspomina Jacek Buczyński, ówczesny student aktorstwa, a wkrótce pracownik Domu Kultury w Krośnie. - Nie zastanawiano się skąd wziąć pieniądze, tylko jak spowodować, żeby ktoś przyjechał z drugiego końca Polski do Krosna.
I na tej fali powstał klub Piwnica Staromiejska.
Piwnica została otwarta oficjalnie 3 października 1985 roku. Na uroczystości obecni byli m.in.: ówczesny prezydent Miasta Zbigniew Piotrowski oraz I sekretarz Komitetu Miejskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Adolf Marczak. Nie zabrakło też oczywiście krośnieńskich działaczy kultury.
Formalnie klub podlegał pod Zespół Miejskich Domów Kultury w Krośnie. Dyrektorem tej instytucji był Jerzy Arlet, a kierownikiem klubu Krzysztof Dubiel.
Obaj panowie mieli wielkie ambicje co do tego miejsca. Chcieli, by była to "namiastka" krakowskiej Piwnicy Pod Baranami. Już na otwarcie przyjechał z Krakowa "śpiewający poeta" Leszek Długosz. Artyści z Krakowa często tu bywali, głównie ze względu na to, że był to najbliżej położony ośrodek kultury i mocno związany z Krosnem.
W jednym z wywiadów Krzysztof Dubiel, kierownik Piwnicy Staromiejskiej kreślił plany: - Nie będzie klubem działalności akcyjnej (...). Staramy się przez występy znanych wykonawców zainicjować własnych, rodzimych twórców. Piwnica Staromiejska będzie nie tylko przekaźnikiem wartości kultury, ale przede wszystkim ośrodkiem kulturotwórczym.
Koncerty, kabarety, wieczorki
Każdego miesiąca odbywało się tam po kilkanaście różnych wydarzeń. – Przyjeżdżali na nie ludzie z całego regionu, nawet z Rzeszowa i Nowego Sącza – wspomina Jacek Buczyński.
Koncerty takich wykonawców jak: Wały Jagiellońskie, Pod Budą, Maciej Zembaty (śpiewał piosenki Leonarda Cohena), Jarek Śmietana i Janusz Muniak (jazz), Krzysztof Ścierański, Paweł Ścierański i Marek Surzyn (jazz), Janusz Grzywacz (syntezatory), Leszek Wójtowicz, Jacek Wójcicki (Piwnica Pod Baranami) i inni.
Także występy kabaretów: Pod Egidą (Krzysztof Piasecki, Stanisław Zygmunt), Elita, Ocipiec, Galicja. I wiele monodramów teatralnych, bo na tyle pozwalała niewielka przestrzeń. Wystąpili m.in.: Jerzy Zelnik, Andrzej Grabowski, Jerzy Trela.
Do tego niezliczone wieczorki poetyckie i rozrywkowe (organizowane głównie przez prężnie działające wówczas Studium Kulturalno-Oświatowe w Krośnie), wystawy fotograficzne, pokazy filmowe, a nawet turniej warcabowy i… giełda wczasów zagranicznych (np. do NRD i ZSRR).
Bal karnawałowy dla samotnych
Najprawdopodobniej największa impreza, a na pewno najbardziej medialna, wydarzyła się w Piwnicy w 1988 roku. Redakcja bardzo poczytnego wówczas tygodnika "Podkarpacie" zorganizowała tam bal karnawałowy, głównie dla singli.
Do jego udziału 13 lutego zachęcała tak: Jesteś samotny, nieśmiały, czasami nawet nieszczęśliwy? Nie wiesz jak masz dalej żyć bez drugiej, bliskiej Twojemu sercu osoby? Przyjdź na bal karnawałowy, organizowany przez redakcję pod hasłem "Serce przy sercu". Być może właśnie na tym balu poznasz tę jedyną, najdroższą Ci osobę?
Za ówczesną wartość 2 tysięcy złotych organizatorzy zapewniali zabawę w strojach wieczorowych przy "romantycznej orkiestrze", z jedzeniem i niespodziankami.
W imprezie uczestniczyli nie tylko krośnianie: Goście przyjechali z bardzo daleka, spod Tarnowa, zza Rzeszowa i najodleglejszych miejscowości w Bieszczadach. Panie w przepięknych wieczorowych toaletach [sukniach na specjalne uroczystości – przyp. red.], panowie eleganccy i szarmanccy – relacjonowali dziennikarze.
Zabawa trwała do rana, była pełna tańców i konkursów. W jednej z opinii czytamy: Jeżeli komuś uda się zorganizować lepszą imprezę, to ja osobiście zafunduję mu Poloneza, oczywiście – samochód. W. M.
Nad wejściem na podcienia zainstalowany był napis "Piwnica Staromiejska". Pozostał po nim tylko ślad. Przesuń suwak, aby zobaczyć różnicę:
Kamienicę kupuje "prywaciarz"
W 1990 roku w prasie pojawiły się pierwsze pogłoski, że Piwnica może zostać sprzedana "prywaciarzowi": Proponowałbym przejrzeć rejestr dokonań i zamierzeń Staromiejskiej, gdzie znajdziemy i koncerty muzyki poważnej, i próby nawiązania kontaktu z teatrami czy placówkami pokrewnymi, jak chociażby Piwnica Pod Baranami, a dopiero potem zabierać się do "przebranżawiania" lub "ogłaszania plajty" – alarmował na łamach Dziennika Polskiego poeta Jan Stanisław Lipiński.
Były to jednak prorocze słowa. Dowiadujemy się o tym z ostatniego wpisu pamiątkowej kroniki Piwnicy Staromiejskiej: 1.07.1990 rok. Zakończenie działalności klubu Piwnica Staromiejska w związku z wymówieniem lokalu przez nowego właściciela budynku w Rynku 6 pana Piotra Jarosiewicza.
Nowy właściciel kamienicy otworzył tu w październiku 1991 roku ekskluzywny jak na ówczesne czasy Manhattan Bilard Club. Był czynny do północy, na wyposażeniu miał 6 stołów bilardowych. Działał do roku 1998.
Przez kolejne lata zmieniali się wynajmujący i nazwy lokali:
- Ok. 2000-2003 – pizzeria Piccolo Mondo,
- 2004 – pizzeria La Piazza,
- 2009-10 - dyskoteka i bar Euforia,
- 2010-11 – dyskoteka i bar Diament,
- 2013 - pizzeria Piccolo Mondo.
Kamienica wraca do Miasta
Kamienicę Rynek 6 postanowiło w roku 2019 odkupić Miasto wraz krośnieńską uczelnią wyższą. W 2022 roku ogłoszono plany związane z ich zagospodarowaniem. Pisaliśmy o tym tutaj.
W dawnej Piwnicy Staromiejskiej powstało Centrum Aktywności Młodzieży prowadzone przez Biuro Wystaw Artystycznych (otwarcie nastąpiło 10 października 2023 roku).
Historia zatoczyła koło. Teraz znowu odbywają się tam koncerty, warsztaty, pokazy filmowe, imprezy.
O historii Piwnicy Staromiejskiej rozmawiali w październiku br.: Łukasz Szmyd, Jacek Buczyński, Adrian Krzanowski. Oto zapis tego spotkania w CAM:
Prezentację o Piwnicy Staromiejskiej można ściągnąć tutaj.
Źródło danych: Kronika Piwnicy (dziękuję Muzeum Rzemiosła w Krośnie za jej udostępnienie), kroniki Studium Animatorów Kultury w Krośnie oraz archiwalne publikacje prasowe i wspomnienia różnych ludzi.