Przypominają zapomniane książki. Wśród nich historia związana z odrzykońskim zamkiem
Kania
W XIX wieku w ruinach Kamieńca zamieszkał Jan Machnicki, syn chłopów z Białobrzegów i cesarski urzędnik. Przez miejscowych był on uważany za wariata. W 1832 roku osobliwego mieszkańca zamku poznał Seweryn Goszczyński, pisarz i działacz polityczny. W tych stronach znalazł on schronienie po klęsce powstania listopadowego, w którym uczestniczył.
Spotkanie z Janem Machnickim zaowocowało napisaniem przez Goszczyńskiego powieści pod nazwą „Król zamczyska”. Była to jedna z tych książek, które wywarły ogromny wpływ na kulturę popularną, ale z biegiem lat popadły w zapomnienie.
I to właśnie takie powieści stały się bohaterkami cyklu filmowego „Kolej Literatury”. O historii obłąkanego króla zamczyska opowiada w jednym z odcinków Rado Barłowski, pisarz, poeta, kulturoznawca i krajoznawca, który zadbał o stronę merytoryczną projektu.
Jako narrator opowieści swoją wędrówkę rozpoczyna od stacji kolejowej w Krośnie, na której wysiada z pociągu. Razem z nim widzowie wędrują przez Stary Cmentarz, gdzie prawdopodobnie został pochowany Machnicki, a następnie leśnymi ścieżkami dochodzą do zamku. Podróży towarzyszy nieco mroczny klimat.
Tę tajemniczą aurę widzowie zawdzięczają krośnianinowi Łukaszowi Grudyszowi, który zadbał o stronę wizualną i dźwiękową filmu. Łukasz jest podróżnikiem, fotografem i operatorem filmowym, ale także kulturoznawcą i krajoznawcą, podobnie jak Rado.
Obu panów łączy kilkuletnia przyjaźń. Wcześniej wspólnie stworzyli film dokumentalny „Płaje” finansowany przez Podkarpacką Komisję Filmową. – To wtedy okazało się, że świetnie się uzupełniamy. Ja tworzę scenariusze i wiążę w całość pozornie odrębne tropy, zaś Łukasz przetwarza to na genialne kadry i sekwencje. Bez siebie po prostu bylibyśmy niekompletni – mówi Rado.
Pozostałe dwa filmy cyklu poświęcono miastom Przemyśl i Zagórz oraz Bieszczadom z Łupkowem.
Odzew projektu zaskoczył jego twórców. - Przeszedł nasze najśmielsze oczekiwania – przyznają. - I nie chodzi tu o nagły wzrost zainteresowania wątkami poruszanymi przy okazji podróży i miejscami, które odwiedzamy. Masa ludzi kupiła i przeczytała polecone przez nas książki. To najwspanialsza nagroda, jakiej mogliśmy oczekiwać.
Rado i Łukasz mają już pomysł na kolejny projekt. - Reakcja publiczności na pierwszą serię filmów, w których pojawiły się stacje Przemyśl, Łupków i Krosno sprowokowała nas do literackich i historycznych poszukiwań, zakończonych zdumiewającymi odkryciami, o których będziemy opowiadać.
Druga seria filmów jest więc w trakcie realizacji. - Dziwnym trafem zaczniemy na tej samej stacji, na której wysiedliśmy, kończąc poprzednią. Stacji Krosno - Miasto, fascynujące – dodają.
Projekt „Kolej Literatury” powstał w ramach programu „Kultura w sieci”. Filmy wyprodukowała Fundacja im. Jana Grudysza.
Wszystkie filmy można obejrzeć na stronie projektu. „Kolej Literatury” obecna jest również na Facebooku.